A je zhvendosur ndonjëherë në një qytet të ri dhe disi je ndjerë sikur është i njohur? Apo ke takuar një person për herë të parë, por ke pasur ndjesinë se e ke takuar më parë? Atëherë mund ta llogaritësh veten midis atyre që e kanë përjetuar deja vu.
Në vitin 1876, Emile Boirac, një filozof dhe studiues francez, shpiku termin, që do të thotë “tashmë i parë”.
Por intelektualët janë përpjekur ta shpjegojnë fenomenin që nga Platoni, i cili e shihte atë si provë të jetëve të kaluara. Kohët e fundit, Sigmund Freud e përshkroi këtë si një “kujtim të fantazisë së pavetëdijshme të shoqëruar me një dëshirë për të përmirësuar situatën aktuale”. Carl Jung mendonte se ishte e lidhur me pavetëdijen kolektive, ndërsa Hollywood-i modern e përshkruan atë si një “gabim në matricë”.
“Por nuk ka asgjë mbinatyrore në lidhje me të, dhe është jashtëzakonisht normale të përjetosh deja vu,” tha James J Giordano, profesor i neurologjisë në Universitetin Georgetown në Uashington D.C.
“Deja vu është fjalë për fjalë përvoja subjektive e një personi për të përsëritur një grup të caktuar ngjarjesh, aktivitetesh, mendimesh dhe ndjenjash, edhe pse kjo nuk ka ndodhur kurrë më parë në realitet,” tha Giordano.
Rreth 90 përqind e popullsisë ka përjetuar deja vu dhe frekuenca e saj zvogëlohet ndërsa plakemi.
Por a e dini pse saktësisht e përjetoni këtë ndjesi të frikshme ndonjëherë?
Një mister i vërtetë në shkencë
“Truri ynë në thelb funksionon si një makinë kohe dhe hapësire,” i tha Giordano DW. “Ai merr gjithçka në të tashmen tonë dhe e lidh atë me diçka të ngjashme ose të ndryshme në të kaluarën tonë. Në këtë mënyrë, do të jetë në gjendje të planifikojë në thelb të ardhmen. Por ekziston mundësia që këto sinjale të ngatërrohen.”
Giordano sugjeron se fenomeni mund të ketë të bëjë me një zonë në mes të trurit të quajtur talamus. Të gjitha informacionet si dëgjimi, shija, prekja etj., duhet të kalojnë përmes talamusit në korteksin cerebral të trurit (shtresa më e jashtme) për interpretim dhe përpunim të mëtejshëm.
“Dhe nëse shpejtësia e këtyre ndërveprimeve është paksa e ndryshme, atëherë na duket sikur po e përjetojmë të tashmen, sikur e kujtojmë. Pra, ajo që ka bërë truri ynë është që fjalë për fjalë e ka ngatërruar të tashmen me të kaluarën”, shpjegoi Giordano.
Roderick Spears, profesor i asociuar i kërkimit të migrenës dhe shkencave klinike në Universitetin Brown në Providence, Rhode Island, pajtohet se nuk ka një shpjegim të fortë pse dhe si ndodh deja vu.
Është gjithashtu e vështirë për studiuesit të arrijnë në një përfundim, pasi deja vu është një fenomen i vështirë për t’u riprodhuar në një mjedis laboratorik.
Burimi i artikullit: https://www.dw.com/en/deja-vu-the-speculation-and-the-science-behind-the-experience/a-65361512
Burimi i fotos: https://www.pexels.com/photo/vintage-pocket-watch-with-gears-on-open-book-31327942/