Kremrat minerale kundër diellit po përjetojnë një moment të ri. Mes shqetësimeve se të ashtuquajturit kremra kundër diellit “kimikë” mund të jenë të dëmshëm për trupin, trurin dhe madje edhe për shkëmbinjtë koralorë, formulimet me bazë minerale janë bërë pjesa me rritjen më të shpejtë të tregut global të kremrave kundër diellit.
Por debatet mbi kremrat kundër diellit “kimikë” kundrejt atyre “minerale” janë të mbushura me keqkuptime. Shumë pretendime të përsëritura zakonisht – të tilla si kremrat kundër diellit mineral që nuk përmbajnë kimikate; se kremrat kundër diellit kimikë janë provuar të jenë të dëmshëm; ose se kremrat kundër diellit kimikë thithin rrezet UV, ndërsa ato minerale vetëm e reflektojnë atë – janë mashtruese, madje të rreme.
Konfuzioni fillon me terminologjinë. “Çdo gjë është një kimikat”, thekson Brian Diffey, profesor emeritus i fotobiologjisë në shkencat dermatologjike në Universitetin e Newcastle në Mbretërinë e Bashkuar dhe shpikësi i vlerësimit me yje UVA të kremrave kundër diellit. Ajo që njerëzit e quajnë filtra “kimikë” quhen më saktë organikë, pasi ato përmbajnë lidhje karbon-hidrogjen, thotë Diffey. Filtrat inorganikë (shpesh të quajtur minerale), kryesisht dioksidi i titanit dhe oksidi i zinkut, nuk kanë këto lidhje. Të gjitha janë kimikate.
Përpjekja për të mbrojtur lëkurën dhe trupin tonë nga Dielli nuk është një trend i ri – as kremrat kundër diellit, organikë apo inorganikë, nuk janë. Mesopotamianët e lashtë përdornin çadra; grekët e lashtë, kapele me strehë të gjerë. Së bashku me mbulesa të ndryshme, njerëzit aplikonin përzierje në trup. Në Afrikë, përdorimi i pastave me bazë okre, të përdorura ende si krem kundër diellit nga njerëz si Himba në Namibi, daton të paktën 285,000 vjet më parë, ndërsa shkrimtari romak Korneli Celsus këshillonte lyerjen e lëkurës me vaj ulliri.
Megjithatë, vetëm në shekullin e 19-të shkencëtarët zbuluan rrezatimin ultravjollcë (UVR) – dhe kuptuan se disa përbërës, si sulfati i kininës (i nxjerrë nga lëvorja e një peme), mund ta thithnin atë. Shkencëtarët e rekomanduan atë si krem kundër diellit. Deri në vitin 1930, studiuesit kishin gjetur një numër përbërësish të tjerë që thithnin UVR, duke përfshirë askulinën (nga pemë të tilla si gështenja e kalit) dhe taninën e lëvores së larshit. Edhe pse nuk do të përmbushnin standardet e sotme të SPF-së, për sa i përket mënyrës se si e mbronin lëkurën, të gjitha ishin kremra dielli organikë (“kimikë”).
Burimi i artikullit: https://www.bbc.com/future/article/20250718-which-kind-of-sunscreen-should-you-use
Burimi i fotos: https://www.pexels.com/search/sunscreen/