Sheqeri nuk është armiku i vetëm, 5 shkaktarë të fshehur që nxisin rezistencën ndaj insulinës
Sipas OBSH-së, rreth 830 milionë njerëz në mbarë botën jetojnë me diabet. Ky është një kujtesë e fortë se kriza globale e diabetit është më serioze se kurrë. Për shumë prej nesh, diabeti menjëherë sjell mendimin e ndërprerjes së ushqimeve me sheqer. Megjithatë, sheqeri i lartë në gjak shpesh shkaktohet nga probleme sistemike, dhe rezistenca ndaj insulinës është një shkak i tillë themelor. Në këtë gjendje, qelizat e trupit ndalojnë së reaguari ndaj insulinës dhe glukoza grumbullohet në qarkullimin e gjakut. Njohja e asaj që në të vërtetë shkakton dhe nxit rezistencën ndaj insulinës e bën parandalimin dhe përmbysjen shumë më të realizueshme sesa thjesht ‘ndërprerja e sheqerit’.
Inflamacioni, mëlçia e dhjamosur dhe dhjami visceral
Studimet klinike lidhin NAFLD-në, adipozitetin visceral dhe inflamacionin me rezistencën ndaj insulinës. Studimet tregojnë se inflamacioni kronik i shkallës së ulët, që shpesh buron nga dhjami i tepërt visceral ose mëlçia e dhjamosur (NAFLD), ndërhyn në rrugët e sinjalizimit të insulinës.
Ekspertët sugjerojnë t’i kushtohet vëmendje shenjave të hershme, të tilla si lodhja gjatë ditës, dëshira për ëmbëlsira pas vakteve, mjegulla e trurit, shërimi i ngadaltë i plagëve, njollat e errëta të lëkurës, në vend që të pritet që HbA1c të rritet.
Këshillë: Përshtatni modelet dietike anti-inflamatore si dieta mesdhetare, praktikoni aktivitet të rregullt dhe shmangni karbohidratet e tepërta të rafinuara.
Stresi dhe kortizoli i lartë
Jeta moderne i mban shumicën prej nesh në një gjendje pothuajse të vazhdueshme stresi, dhe kjo saboton në heshtje kontrollin e sheqerit në gjak. Studimet tregojnë se kortizoli i lartë i bën qelizat muskulore dhe yndyrore më pak të ndjeshme ndaj insulinës. NIH tregon se stresi afatgjatë inkurajon akumulimin e yndyrës së barkut (dhjamit visceral), i cili është veçanërisht i dëmshëm për shëndetin metabolik.
Dr. Pal vëren se rezistenca ndaj insulinës që lidhet me stresin shpesh kalon pa u vënë re sepse nuk përkon gjithmonë me të ngrënit e tepërt ose shtimin në peshë. Në vend të kësaj, njerëzit mund të përjetojnë lodhje, dëshirë për sheqer ose kafeinë dhe gjumë të ndërprerë.
Këshillë: Stresi nuk mund të shmanget plotësisht, por teknikat e përditshme të lehtësimit të stresit si frymëmarrja e thellë, joga dhe meditimi mund të ndihmojnë në zvogëlimin e efekteve të tij.
Gjumi i dobët ose i ndërprerë
Rishikimet e popullsisë e lidhin gjumin e shkurtër ose të ndërprerë me rënie të matshme të ndjeshmërisë ndaj insulinës. Edhe humbja afatshkurtër e gjumit, si për disa netë, mund të zvogëlojë aftësinë e trupit për t’iu përgjigjur insulinës, sipas NIH.
Gastroenterologu Dr. Pal thekson se gjumi i mirë është po aq jetësor sa dieta dhe ushtrimet në parandalimin e diabetit. Vendosja e një rutine të qëndrueshme gjumi, kufizimi i ekspozimit para ekraneve natën vonë dhe menaxhimi i stresit mund të përmirësojnë ndjeshëm si cilësinë e gjumit ashtu edhe funksionin e insulinës.
Këshillë: Jepini përparësi 7-9 orëve gjumë të konsoliduar me një orar të rregullt.
Inaktiviteti fizik
Provat tregojnë se muskujt skeletorë janë një vend kryesor për asgjësimin e glukozës të ndërmjetësuar nga insulina. Studimet tregojnë se sjellja e zgjatur sedentare dhe aktiviteti i ulët fizik në përgjithësi e zbehin sinjalizimin e insulinës në muskuj dhe mëlçi.
Organizatat e shëndetit publik, siç është shoqata Amerikane e Diabetit, e theksojnë inaktivitetin si një nxitës të modifikueshëm të rezistencës ndaj insulinës. Ushtrimet aerobike si ecja e shpejtë, noti ose çiklizmi rrisin efikasitetin e insulinës, ndërsa stërvitjet e rezistencës si pompat, mbledhjet ose stërvitja me pesha të lehta rrisin ndjeshmërinë afatgjatë të trupit ndaj insulinës.
Këshillë: Nëse punoni për periudha të gjata ulur, praktikoni një aktivitet të lehtë si ecja, ngjitja e shkallëve ose qëndrimi në këmbë çdo 30-60 minuta.
Dieta të pasura me ushqime ultra të përpunuara
Shqyrtime të shumta i lidhin UFP-të me obezitetin, sëmundjen e mëlçisë yndyrore dhe inflamacionin sistemik, të cilat dëmtojnë ndjeshmërinë ndaj insulinës. Një studim i vitit 2023 zbuloi se njerëzit që konsumonin përqindjen më të lartë të ushqimeve ultra të përpunuara kishin një rrezik 50% më të madh për të zhvilluar diabetin e tipit 2 krahasuar me ata që hanin kryesisht ushqime të plota ose minimalisht të përpunuara.
Zgjidhni ushqime të plota, minimalisht të përpunuara si frutat, perimet, bishtajoret, arrat, drithërat e plota dhe vaktet e gatuara në shtëpi. Një dietë e ndërtuar rreth ushqimeve të vërteta, të plota, mbështet natyrshëm ndjeshmërinë ndaj insulinës.